Leishmaniasis is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een parasiet. Zandvliegen zorgen voor de overdracht van de parasiet op de mens. Er zijn verschillende soorten leishmania. Maar wat houdt leishmaniasis nou precies in?
Betekenis leishmaniasis
Leishmaniasis is een parasitaire infectie van de huid, slijmvliezen en/of inwendige organen. De zandvliegjes brengen de parasiet over van dieren op de mens. Directe overdracht van mens op mens wordt vrijwel niet gezien. Leishmaniasis is daarom een zoönose.
Wanneer een besmette zandvlieg een mens steekt, komt de parasiet in de bloedbaan van de mens terecht en verspreidt zich zo door het lichaam.
Prevalentie
Vooral in tropische gebieden komt leishmaniasis veel voor zoals in Algerije, oost-Afrika, Brazilië, Irak en Somalië . Toch wordt de ziekte ook gevonden in Zuid-Europese landen en kunnen mensen daar ook geïnfecteerd raken. In Nederland kan de ziekte zich niet uitbreiden omdat de zandvlieg hier niet voorkomt.
Klachten en symptomen
Leishmaniasis kan zich op verschillende manieren uiten. Dit hangt af van het type leishmaniasis en de ernst van de infectie.
Infectie van de huid (cutaan): er ontstaan op de plek van de steek één of meerdere zweertjes op de huid. Deze komen binnen een paar weken of maanden opzetten. Het begint met een niet-pijnlijke bult, waarna er een open wondje ontstaat. De wond geneest vanzelf en laat een litteken achter.
Infectie van huid en slijmvliezen (mucocutaan): hierbij kunnen er zweren ontstaan in de slijmvliezen van de neus en mond. Dit kan veranderingen in het gezicht veroorzaken.
Infectie van de ingewanden (visceraal): bij deze vorm van infectie kunnen de symptomen zich gemiddeld tussen 2 en 6 maanden openbaren. De infectie start met het vergroten van de milt en de lever. Patiënten kunnen last krijgen van bloedarmoede, gewichtsverlies, koorts, algehele malaise, diarree en hoesten. Zonder behandeling kan de infectie een fatale afloop hebben.
Hoe voorkom je leishmaniasis?
Er bestaat geen vaccin om je preventief te beschermen tegen leishmaniasis. Het is belangrijk om jezelf tegen zandvliegen te beschermen door middel van het dragen van beschermende kleding (lange mouwen, lange broek etc.), insectenwerende spray te gebruiken en in de avond/nacht een klamboe te gebruiken.
Diagnose en behandeling
De diagnose wordt gesteld op basis van symptomen, biopsie, parasitologische testen en bloedonderzoek.
Cutane leishmaniasis kan vanzelf genezen, maar heeft een langzame genezing die 2 tot 15 maanden kan duren. Om de genezing te bevorderen kan er gekozen worden voor een systemische behandeling met medicatie en/of een lokale behandeling met bijvoorbeeld hitte.
Zowel mucocutane- als viscerale leishmaniasis moet altijd behandeld worden met medicatie, omdat er zonder behandeling meerdere levensbedreigende infecties in het lichaam kunnen ontstaan.
Feitjes
- Er zijn drie hoofdvormen van leishmaniasis: infectie van de ingewanden, infectie van de huid en infectie van de huid en slijmvliezen;
- De infectie treft vooral mensen met een verzwakt immuunsysteem, ondervoeding en slechte huisvesting;
- Leishmaniasis wordt ook in verband gebracht met veranderingen in het klimaat;
- Jaarlijks doen zich naar schatting 700.000 tot 1 miljoen nieuwe gevallen voor.
Foto 1: zandvlieg op de huid van een mens (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, 2019)
Auteur: StadsKliniek, o.a. H.D.T. Koldeweij, BSc.
Bronnen
Mekkes, J. (2022, 3 maart). Geraadpleegd op 22 november 2022, van http://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ltxt/Leishmaniasis.htm
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2019, 3 januari ). Leishmaniasis. Geraadpleegd op 22 november 2022, van https://www.rivm.nl/leishmaniasis
World Health Organizations. (2022, 8 januari). Leishmaniasis. Geraadpleegd op 22 november 2022, van https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/leishmaniasis
Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding. (z.d.). Leishmaniasis. Geraadpleegd op 22 november 2022, van https://lci.rivm.nl/richtlijnen/leishmaniasis#diagnostiek
