Hoogteziekte

Wat is hoogteziekte?

Hoogteziekte is een ziekte die kan ontstaan bij (langdurig) verblijf op een hoogte van boven de 2500m. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een mildere vorm, acute hoogteziekte, en meer ernstige vormen, namelijk hoogte hersenziekte en hoogte longoedeem.

Hoe loop je hoogteziekte op?

Hoe meer je stijgt, hoe lager het zuurstofgehalte van de lucht is. Als het lichaam niet goed in staat zich aan te passen aan een situatie van lagere zuurstofdruk dan kunnen er klachten ontstaan. Deze klachten ontstaan met name boven een hoogte van 2500m en vooral als je meer dan 500m per dag stijgt en ook op die hoogte gaat slapen.

Hoe vaak komt hoogteziekte voor?

De kans op hoogteziekte neemt toe naarmate de hoogte van verblijf toeneemt. Bij een verblijf hoger dan 2500m ervaren 25% van de mensen al klachten. Boven de 3000m is dit 35% tot meer dan 50% van de mensen op een hoogte boven de 5000m.

Welke klachten kan je krijgen van hoogteziekte?

Meest voorkomende klachten bij acute hoogteziekte (AMS) zijn hoofdpijn, misselijkheid, braken, vermoeidheid, duizeligheid en slaapstoornissen. Deze klachten ontstaan door een verhoogde druk in het hoofd doordat de hersenen als reactie op te weinig zuurstof kunnen zwellen.

Hoogte hersenziekte (HACE) treedt vaak op na acute hoogteziekte. De hoofdpijn reageert dan niet meer op pijnstilling; er is verlies van beoordelingsvermogen, dubbelzien, dronken gedrag, geheugenverlies, sufheid, coma en soms volgt zelfs de dood.

Hoogte longoedeem (HAPE) is de meest voorkomende oorzaak van sterfte op hoogte. Er ontstaat vaak plotse kortademigheid in rust, pijn op de borst, een droge hoest, snelle hartslag, slapeloosheid en soms plots overlijden.

Hoe kan je hoogteziekte behandelen?

De beste manier om acute hoogteziekte te behandelen is door niet verder te stijgen, ofwel meer dan 300m af te dalen en op die hoogte te gaan slapen. Ook is het mogelijk om paracetamol in te nemen tegen de hoofdpijn. Soms is het verstandig om te starten met hoogteziekte medicatie namelijk acetazolamide.

In het geval van ernstige klachten namelijk: hoogte hersenziekte of hoogte longoedeem is het noodzakelijk direct af te dalen naar een hoogte lager dan 2500m. Daarnaast moet je medische hulp zoeken en tenminste 3 dagen behandeld worden met acetazolamide.

Hoe kan je hoogteziekte voorkomen?

Je kunt hoogteziekte zoveel veel mogelijk voorkomen door niet meteen naar een hoogte boven 3000m af te reizen, maar bijvoorbeeld de eerste 2 nachten op een lagere hoogte te gaan slapen. Verder is het raadzaam om niet meer dan 500m per dag te stijgen (als je op die hoogte gaat slapen). Als je wel meer dan 500m moet stijgen dan is het raadzaam om tenminste 2 nachten op gelijke hoogte te verblijven.
Ook is het raadzaam de eerste dagen grote inspanningen te vermijden en daarna voldoende vocht in te blijven nemen zodat de urine helder van kleur blijft.

In sommige gevallen is het raadzaam om medicatie (acetazolamide) te gebruiken om hoogteziekte te voorkomen. Dit raden we vooral aan als de kans op hoogteziekte erg groot is.

Moet ik hoogteziekte medicatie (acetazolamide) meenemen?

Er wordt onderscheid gemaakt tussen 2 soorten kuren die je kan meenemen:

Behandelkuur: deze raden we aan om mee te nemen als je verblijft op een hoogte van 3000m (kuur van 3 dagen) of 4000m (kuur 6 dagen). Deze neem je dan in op het moment dat er klachten ontstaan.

Preventieve kuur: deze raden we aan als je meer dan 600m per dag moet stijgen boven een hoogte van 3000m (bijvoorbeeld een route op de Kilimanjaro), bij hoog invliegen (>3500m) of als je eerder hoogteziekte hebt gehad. Je begint dan met slikken van medicatie voordat je 3000m bereikt tot 2 dagen na het bereiken van de top. In dit geval slik je de medicatie om hoogteziekte te voorkomen.

Wat is acetazolamide?

Acetazolamide is een medicijn dat door uitscheiding van een base via de urine het bloed zuurder maakt. Als reactie hierop ga je sneller ademen en neemt het vermogen om zuurstof op te nemen via je longen toe. Het medicijn ondersteunt en versnelt de normale aanpassing van het lichaam op hoogte en maskeert niet de klachten van hoogteziekte!

Wat zijn de bijwerkingen van acetazolamide?

Bij 25% van de mensen die acetazolamide gebruiken ontstaan er tintelingen in de armen of benen. Vaak klagen mensen ook over een veranderde smaak van koolzuurhoudende dranken en moeten ze vaker plassen.
Je mag geen acetazolamide gebruiken als je borstvoeding geeft of zwanger bent. Bespreek altijd je medische voorgeschiedenis met een van onze artsen voordat je acetazolamide gaat gebruiken!

Bronnen:

1. LCR-richtlijn ‘hoogteziekte’. www.mijnlcr.nl
2. Website www.hoogteziekte.info
3. Van Vessem M, Kaiser B, Theo Stijnen, Remco Berendsen. Preventie van acute hoogteziekte met acetolamide. Huisarts en wetenschap 2013;12:610-615.
4. Croughs M, van Gompel A, Rameckers S, van den Ende J. Serious altitude illness in travelers who visited a pre-travel clinic.J Travel Med 2014 Nov-Dec; 21(6):403-9
5. Farmacotherapeutisch kompas

Geschreven door: D.Lock-van Middendorp, arts StadsKliniek