Dengue

Wat is dengue?

Dengue is een virusinfectie, waarvan er 4 subtypen bestaan, die je in verschillende (sub)tropische gebieden kunt oplopen. De ziekte komt voor in zowel stedelijke als landelijke gebieden in Afrika, Zuidoost-Azië, Midden- en Zuid-Amerika en het Indisch subcontinent. In Mediterrane landen, zoals Frankrijk en Italië, komt het ook steeds vaker voor. In Nederland komt de ziekte enkel voor onder terugkerende reizigers die de ziekte in een endemisch gebied hebben opgelopen. Dengue is de snelst groeiende, door muggen overgedragen ziekte wereldwijd. Dit heeft onder andere te maken met de opwarming van de aarde, verstedelijking en internationaal vervoer van personen en goederen. Naar schatting zijn er wereldwijd 390 miljoen infecties per jaar, waarvan meer dan 500.000 ziekenhuisopnames.

Hoe raak je besmet met dengue?

Het dengue virus wordt overgedragen door Aedes muggen. Deze muggen kunnen ook het zikavirus en chikungunyavirus overdragen. Een persoon wordt geïnfecteerd door een beet van een met dengue besmette mug. Dengue is niet direct van mens op mens overdraagbaar. Aedes muggen zijn, met name, overdag en zowel binnen- als buitenshuis actief. Deze muggen planten zich voort door hun eitjes in stilstaand water te leggen. Voorbeelden van zogenaamde waterreservoirs waar water in kan blijven staan zijn blikjes, vaten, bloempotten, autobanden, emmers en dakgoten.

Welke klachten kan je krijgen van dengue?

De periode vanaf de besmetting tot aan het ontstaan van de klachten (de incubatietijd) varieert tussen de 3 en 14 dagen. Het overgrote deel van de personen die geïnfecteerd raakt met het dengue virus, tussen de 40 en 80%, krijgt geen klachten. Het overige deel kan klachten krijgen zoals koorts, hoofdpijn achter de ogen, het karakteristieke bot-, gewrichts- en spierpijn gevolgd door een huiduitslag. Vanwege de karakteristieke gewrichtspijnen, wordt dengue ook wel knokkelkoorts genoemd.

Na een eerdere dengue infectie kan je opnieuw een infectie oplopen met een ander subtype welke de kans op ernstige dengue kan verhogen. Vaak ontstaat dit ernstigere beeld na een in eerste instantie mild beloop van de klachten. Tussen de 2-5 dagen na begin van de klachten treedt er een snelle verslechtering op met een beeld van bloedingen, welke kan leiden tot shock en/of ernstige beschadiging van organen zoals het hart, de hersenen en lever. Wanneer dit onbehandeld blijft, is de kans op overlijden 10%. Bij adequate behandeling neemt dat af tot 1%.

Naast mensen die al eerder dengue hebben gehad, lopen jonge kinderen, ouderen, zwangeren en mensen met onderliggende ziekten zoals diabetes, hoge bloeddruk, hart- en nierziekten en sikkelcelziekte een hoger risico op ernstige dengue in vergelijking met de algemene bevolking.

Hoe kan je dengue behandelen?

Dengue kan niet genezen worden. Medicatie en ondersteunende zorg kunnen enkel helpen om de klachten onder controle te krijgen. Tegen de koorts en pijn kan, bijvoorbeeld, paracetamol gegeven worden. Vanwege een hogere kans op bloedingen kan je beter geen aspirine of sterke medicijnen zoals, Diclofenac, naproxen, ibuprofen gebruiken.

Hoe kan je dengue voorkomen?

Het nemen van muggenwerende maatregelen verkleint de kans op muggenbeten en derhalve de kans om dengue op te lopen. Het dragen van huid bedekkende kleding, het gebruiken van een klamboe of muggennet en het insmeren van de onbedekte huid met diethyltoluamide (DEET) worden beschouwd als effectieve muggenwerende maatregelen.

Daarnaast is, in Nederland, vaccineren tegen dengue mogelijk met het vaccin Qdenga.

Het dengue vaccin zorgt voor antistoffen tegen 4 de sero types van het Dengue virus. In het eerste jaar na de volledige vaccinatiereeks beschermd het vaccin ongeveer 80% tegen infectie met klachten en 95% tegen ziekenhuisopnames.
De beschermingsduur na een volledige vaccinatie reeks is nog niet bekend. Uit nog niet gepubliceerde gegevens blijkt dat er na 4.5 jaar na de 2de vaccinatie de bescherming de bescherming voor de infectie met klachten daalt naar 61%. De bescherming tegen ziekenhuisopnames blijft wel hoger. Dit zal uitkomen op ongeveer 84%. De mate van bescherming wisselt sterkt per type infectie. Het vaccin beschermd het beste tegen DENV-2.
Voor nu zijn er nog onvoldoende onderzoeken gedaan wanneer een booster vaccinatie nodig is.

Voor wie is de vaccinatie geschikt:

Personen >4 jaar met langer dan 1 jaar geleden een dengue infectie hebben doorgemaakt. Vaccinatie schema is maand 0 en maand 3. Het vaccin mag niet eerder gegeven worden dan de 3 maanden.
of
Personen > 4 jaar zonder een doorgemaakte infectie.
Reisduur langer dan 4 weken, of frequent reizen. Vaccinatie schema is maand 0 en maand 3. Het vaccin mag niet eerder gegeven worden dan de 3 maanden.
De tweede vaccinatie is nodig om voldoende antistoffen op te wekken tegen alle vier sero types van Dengue.

Het vaccin niet toegediend mag worden bij:

• Recente dengue infectie (<1jaar)
• Personen <4 jaar
• Aangetoonde ernstige allergische reactie of overgevoeligheid voor een van de bestandsdelen.
• Personen met ernstige afweerstoornissen
• Zwangerschap / zwangerschapswens.
• Bij het geven van borstvoeding
• Het vaccin mag niet gecombineerd worden met een ander levend verzwakt vaccin.

Bijwerkingen van het vaccin:

De vaak voorkomende bijwerkingen zijn lokale reacties zoals pijn roodheid, hoofdpijn, vermoeidheid en koorts. De bijwerkingen ontstaan vaak binnen 2 dagen en duren maximaal 3 dagen. Na 7-14 dagen kunnen er milde symptomen ontstaan die lijken op een milde infectie met het dengue virus. Zoals hoofdpijn, gewrichtspijn en/of huiduitslag. Dit zien we vaak bij mensen die nog niet eerder in contact zijn geweest met het dengue virus. Na de tweede vaccinatie zijn de bijwerkingen vaak minder dan na de eerste vaccinatie.

Referenties

LCI richtlijn. https://lci.rivm.nl/richtlijnen/dengue
RIVM website. https://www.rivm.nl/dengue
LCR folder ‘Muggenwering op reis’.
Biswal et al, Efficacy of a Tetravalent Dengue Vaccine in Healthy Children and Adolescents 2019 Nov 21;381(21):2009-2019
Wereldgezondheidsorganisatie. Dengue and severe dengue. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue. [geconsulteerd in februari 2023].
Murray NE, Quam MB, Wilder-Smith A. Epidemiology of dengue: past, present and future prospects. Clin Epidemiol. 2013
https://lci.rivm.nl/muggen